Ιωάννα Σκυριανού
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΜΟΥ
ΑΡΧΑΙΑ ΤΡΑΓΩΔΙΑ
~ Αντιγόνη ~
Η “ΑΝΤΙΓΟΝΗ” ΩΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑ
Η «Αντιγόνη» είναι αρχαία τραγωδία που παρουσιάστηκε πιθανότατα στα Μεγάλα Διονύσια του 441π.Χ.. Το έργο αυτό του Σοφοκλή αποτελεί ένα λογοτεχνικό και δραματικό αριστούργημα. Η υπόθεση της τραγωδίας αναφέρεται στον μύθο της ομώνυμης νεαρής πριγκίπισσας του θηβαϊκού βασιλικού οίκου των Λαβδακιδών, που αποφάσισε να ριψοκινδυνεύσει τη ζωή της και, εν τέλει, να τη θυσιάσει ως τίμημα για την ταφή του νεκρού αδελφού της Πολυνείκη, παρά την περί του αντιθέτου εξωφρενική εντολή του τυράννου της Θήβας Κρέοντα.
Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ
Για εκατοντάδες χρόνια η υπόθεση της τραγωδίας γοητεύει τις φιλολογικές προσεγγίσεις για τον τρόπο που ο ποιητής χτίζει το πορτραίτο μιας νέας γυναίκας που επιλέγει συνειδητά και χωρίς δεύτερη σκέψη να υπερασπίσει τον άγραφο κώδικα σεβασμού προς τους νεκρούς ενάντια στην αυθαίρετη, ανήθικη, παράλογη και απάνθρωπη βούληση της αυταρχικής εξουσίας. Η Αντιγόνη εκφράζει τον «άγραφο νόμο», δηλαδή την θέληση των θεών σε αντιπαράθεση με τον «ανθρώπινο νόμο», δηλαδή την θέληση του Κρέοντα:
- Και παρ΄όλα αυτά τόλμησες να παραβείς αυτούς τους νόμους.
- Ναι, γιατί δεν ήταν ο Δίας που διέταξε αυτά σε μένα ούτε η Δίκη η συγκάτοικος των θεών του κάτω κόσμου όρισε τέτοιους νόμους στους ανθρώπους, ούτε νόμιζα ότι έχουν τόση ισχύ οι δικές σου διαταγές, ώστε να μπορείς να υπερνικήσεις τους άγραφους νόμους και απαρασάλευτους των θεών.
Η αποφασιστικότητα στην τέλεση της ενάρετης πράξης, η πρωτοφανής για γυναίκα γενναιότητα και η εκούσια επιλογή της αυτοθυσίας, που τη χαρακτηρίζουν, καθιστούν την ηρωίδα διαχρονικό σύμβολο ηθικής στάσης και θεμιτής αντίστασης απέναντι σε κάθε αυθαίρετη, τυραννική και καταπιεστική εξουσία που προσβάλλει τον άνθρωπο.
Έχει υποστηριχθεί ότι η Αντιγόνη του Σοφοκλή είναι το αισθητικά και νοηματικά πιο ολοκληρωμένο καλλιτέχνημα. Η πρωταγωνίστρια του έργου έχει δώσει το όνομά της μέχρι και σε έναν αστεροειδή! (129 Antigone)
Η ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΩΣ ΑΠΟΛΥΤΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟ ΠΡΟΤΥΠΟ
Η Αντιγόνη, παρά το νεαρό της ηλικίας της, διαθέτει την πνευματική ωριμότητα, την ηθική συγκρότηση και το ψυχικό σθένος να εναντιωθεί, ανεξάρτητα από προσωπικό κόστος, στην παραβίαση του ηθικού νόμου από την ανελεύθερη και τυραννική εξουσία, η οποία θέτει υβριστικά το συμφέρον του κράτους σε προτεραιότητα αντί των διαχρονικών νόμων της ηθικής. Η αγέρωχη και αλύγιστη στάση της δεν αποτελεί μόνο μάθημα αρετής και ανθρωπιάς∙ αποτελεί πολύ περισσότερο: μια πολιτική πράξη αντίστασης ενάντια στην κρατική αδικία που εκπορεύεται απ’ τον σεβασμό των ανθρωπιστικών αξιών και γι’ αυτό εύκολα αποκτά συμβολικές και διαχρονικές προεκτάσεις.
Η ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΩΣ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΕΜΠΝΕΥΣΗ
Η τραγωδία «Αντιγόνη» του Σοφοκλή έχει «ανέβει» στις σημαντικότερες θεατρικές σκηνές του πλανήτη. Από το 1800 μέχρι σήμερα οι άνθρωποι ερμήνευσαν το έργο αυτό, το μελοποίησαν, το έκανα δικό τους με πολλούς τρόπους. Το έργο και το πολύτιμο μήνυμά του αποτελούν το θέμα πολυάριθμων εκθέσεων, θεατρικών παραστάσεων κλπ.
Η πιο πρόσφατη έκθεση στην πόλη μας «Αντιγόνη όρια και σύνορα» διοργανωμένη από τον καθηγητή καλλιτεχνικών μας, συμπεριλάμβανε μαζί με τα έργα μεγάλων καλλιτεχνών από όλο τον κόσμο και έργα μαθητών, όπως και το δικό μου. Είχαμε την χαρά να επισκεφτούμε την έκθεση, να θαυμάσουμε τις διαφορετικές οπτικές του θέματος από φανταστικούς καλλιτέχνες και να δούμε το μήνυμα της τραγωδίας σε βάθος!